วิมานฉิมพลี…อยู่ที่นี่เอง

พิพิธภัณฑ์ ครุฑ

สมุทรปราการ

เพราะที่นี่คือที่อยู่ของครุฑกว่า 400 องค์ รูปครุฑแกะสลักด้วยไม้และหล่อด้วยไฟเบอร์กลาสองค์ที่เก่าแก่ที่สุดมีอายุถึง 70 ปี มีตั้งแต่ขนาดเล็กสูงไม่ถึงเมตร จนกระทั่งองค์ใหญ่ที่สุด สูงท่วมหัวคนจริงสองเท่าตัว

      ครุฑเหล่านี้คือ ‘ครุฑตราตั้ง’ พระราชทาน ของธนาคารนครหลวงไทย ซึ่งก่อตั้งมาตั้งแต่ พ.ศ. 2484 หรือในรัชกาลที่ 8 เป็นเครื่องหมายที่พระราชทานแด่บริษัทห้างร้านทั้งของชาวไทยและชาวต่างชาติที่ดำเนินการมาด้วยดี มีความมั่นคงเป็นที่น่าเชื่อถือ มีความเกี่ยวเนื่องติดต่อกับสำนักพระราชวังและเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัย

      การพระราชทานตราตั้ง มีมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ในสมัยแรกตราตั้งไม่ได้เป็นตราครุฑ แต่เป็นตราอาร์มซึ่งเป็นตราแผ่นดินซึ่งในหลวงรัชกาลที่ 5 โปรดฯ ให้ออกแบบขึ้นในลักษณะอย่างยุโรปรูปร่างหน้าตาก็คือ ตราอาร์มที่ติดหน้าหมวกตำรวจนั่นเองมีข้อความกำกับตราไว้ด้านล่างว่า “ตั้งโดยพระบรมราชานุญาต” จึงเรียกกันสั้นๆ ว่า ‘ตราตั้ง’ ต่อมารัชกาลที่ 6 โปรดฯ ให้กลับไปใช้ตราครุฑพ่าห์เป็นตราแผ่นดินเหมือนเมื่อครั้งอยุธยา แต่โปรดฯ ให้สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ทรงออกแบบผูกลายขึ้นใหม่ มีการพัฒนาหลายครั้ง จากรูปพระนารายณ์ทรงครุฑซึ่งจับนาคอยู่ มาเป็นครุฑจับนาคเฉยๆ โดยไม่มีพระนารายณ์จนกระทั่งเหลือเพียงครุฑเฉยๆ เป็นครุฑรำแบบเขมร คือปีกติดกับแขนแล้วยกขึ้นตั้งวงรำ มือครุฑซึ่งเมื่อไม่ได้จับนาคแล้วก็เลยรำได้บรรจุอยู่ในวงกลมเพื่อใช้เป็นตราประทับ