Tuesday, February 18, 2025
ส.พลายน้อย ชื่นชมอดีต บทความแนะนำ

คลองเก่าในบางกอก (ตอน ๒) ส.พลายน้อย

         วัดบางลำพู เป็นวัดโบราณอยู่ในย่านชุมชนและมีต้นลำพูมากจึงได้ชื่อเช่นนั้น (ไม่ต้องคิดว่ามาจากเหตุอื่นให้มากความไป) ตามคำบอกเล่าของคนเก่าคนแก่เล่าว่า ในย่านนี้เคยมีชื่อเรียกกันว่า บ้านช้อนหอย คือทำช้อนจากเปลือกหอยขาย เรียกว่าเป็นสินค้าโอท็อปของคนโบราณ แสดงให้เห็นว่า ชาวบ้านชาวเมืองใช้ช้อนที่ทำจากเปลือกหอยมาก่อน น่าเสียดายที่ชื่อนี้หายไป ไม่มีคนเรียก
กันเสียแล้ว

         ในสมัยกรุงธนบุรี บรรดาพ่อค้าต่างเมืองที่ขนส่งสินค้าบรรทุกเกวียนเข้ามาขายในกรุง จะเข้ามาทางทุ่งตะวันออก เช่น ทุ่งแสนแสบครั้นขุดคลองรอบกรุงขึ้นแล้วก็มีปัญหา เกวียนและวัวข้ามมาไม่สะดวก วันหนึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และกรมพระราชวังบวรเสด็จมาตรวจงาน โปรดให้สร้างสะพานช้างทำด้วยกระดานแผ่นหนาเพื่อให้เกวียนและช้าง ม้า วัว ควาย เดินข้ามคลองมาได้สะดวกกะว่าจะสร้างตรงใต้ปากคลองมหานาคในปัจจุบันนี้ เผอิญพระพิมลธรรม (ฉิม) วัดโพธาราม (วัดพระเชตุพนฯ) ทราบเรื่อง จึงรีบไปทักท้วงว่า

         “ซึ่งจะทรงสร้างสะพานช้างข้ามคูพระนครนั้น อย่างธรรมเนียมแต่โบราณมาไม่เคยมี แม้มีการสงครามถึงพระนคร สะพานนั้นก็จะเป็นที่ขัดขวางอยู่”

         เหตุผลของพระพิมลธรรมถูกต้อง เพราะสะพานจะตรงกับประตูเมือง เมื่อข้าศึกจู่โจมยึดสะพานได้ ก็จะใช้ท่อนไม้กระทุ้งประตูเมืองจนพัง ข้าศึกก็เข้าเมืองได้โดยง่าย

         บางท่านอาจสงสัยว่า เมื่อไม่มีสะพาน สัตว์พาหนะ เช่น ช้าง ม้า วัว ควาย จะเข้ามาหรือออกจากพระนครจะทำอย่างไร เรื่องนี้ไม่ยากเลย เพราะคลองรอบกรุงลึกเพียง ๕ ศอก ถ้าเป็นเวลาน้ำลงก็จะเหลือเพียง ๓ ศอก หรือมากกว่านั้น ช้าง ม้า วัว ควายว่ายข้ามแม่น้ำป่าสักมาแล้ว จะยากก็เฉพาะคน เข้าใจว่าจะทำสะพานไม้แผ่นเดียวอย่างในชนบทให้ข้ามเดินได้เพียงคนเดียวไม่แข็งแรงอย่างสะพานช้าง

         เคยเห็นภาพถ่ายเก่าบริเวณที่เป็นสะพานผ่านฟ้าลีลาศ มีรูปสะพานไม้เล็กๆ ใช้เดินข้ามคลองรอบกรุง ที่เป็นสะพานไม้เล็กๆก็ไม่น่าแปลกใจอะไร เพราะคนสมัยก่อนมีน้อย ไม่ขวักไขว่เหมือนอย่างในสมัยนี้ นานๆ จะมีคนข้ามและรอกันได้ ยังไม่มีคนใจไม้ไส้ระกำ บีบแตรไล่คนเดินข้ามตามทางม้าลายเหมือนในปัจจุบัน

         โดยเหตุที่คลองรอบกรุงต่อกับแม่น้ำเจ้าพระยา ฉะนั้นสัตว์ใหญ่ในแม่น้ำจึงเข้าไปอาศัยได้ มีเรื่องเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ ๒ ว่า มีจระเข้หลงเข้าไปตัวหนึ่งในบริเวณดังกล่าวนี้ และถือเป็นเรื่องใหญ่ไม่เคยมีมาก่อน เป็นเรื่องที่ท่านฟุ้ง ฤทธาคนี เล่าถึงบรรพบุรุษของท่านคนหนึ่งชื่อนายทองอยู่ เป็นบุตรพระยาพิทักษ์สาลีเกษตรตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านสนามควาย คือบริเวณที่เป็นสะพานมหาดไทยอุทิศ ปากคลองมหานาค นายทองอยู่ถวายตัวเป็นมหาดเล็กในสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร ทรงโปรดให้หัดเป็นตัวพระราม ท่านฟุ้งเล่าว่า

About the Author

Share:
Tags: นิตยสารอนุรักษ์ / คลองเก่า / คลอง / ส. พลายน้อย / กรุงธนบุรี /

เรื่องราวอีกมากมายที่คุณจะชอบ