เรื่อง: นัทธ์หทัย วนาเฉลิม
๒ ชั่วโมง ที่ไม่ได้เล่นโทรศัพท์มือถืออาการทุรนทุรายเกิดขึ้นเพียง ๑๕ นาทีแรก แล้วหลังจากนั้น ทิวทัศน์ที่นอกหน้าต่างรถบัสโดยสารก็พลันงาม
รถบัสนำเที่ยวจากรุงอังการ่ากำลังพาฉันมุ่งไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ โดยมีหมุดหมายอยู่ที่เมืองในหุบเขา “ซาฟรานโบลู” (Safranbolu)
ซาฟรานโบลูเป็นเมืองเก่านับอายุไปถึง ๕๐๐๐-๗๐๐๐ ปีที่แล้ว แต่เมืองปัจจุบันที่เราเห็นมีอายุอยู่ระหว่าง ๗๐๐-๒๐๐ ปีที่แล้ว ในช่วงคริสตศตวรรษที่ ๑๘-๑๙ เมืองซาฟรานโบลูเป็นศูนย์กลางการค้าหญ้าฝรั่นในแถบเมดิเตอเรเนี่ยน แต่ทุกงานเลี้ยงย่อมมีวันเลิกรา เมื่อศูนย์กลางในการค้าหญ้าฝรั่นเปลี่ยนไป ซาฟรานโบลูจึงแทบจะกลายเป็นเมืองร้างกลางหุบเขา
คำว่า “สิ้นวัฒนธรรม ย่อมสิ้นชาติ” อันหมายถึงหากไม่มีวัฒนธรรมซึ่งแสดงถึงอัตลักษณ์ของชาติแล้ว ชาติจะดำรงอยู่ได้อย่างไร เป็นคำกล่าวที่ไม่เกินจริงเลย และรัฐบาลตุรเคียได้ตระหนักถึงเรื่องนี้เป็นอย่างดี ในพุทธศักราช ๒๕๑๓ จึงได้อนุมัติงบประมาณในการบูรณะสถาปัตยกรรมแบบออตโตมันในเขตเมืองเก่าซาฟรานโบลูให้กลับมางดงามอีกครั้ง และเมืองเก่านี้ได้ขึ้นทะเบียนมรดกโลก (World heritage) โดยยูเนสโก เมื่อพุทธศักราช ๒๕๓๗
รถบัสจอดส่งฉันที่ลานจอดรถข้างโรงอาบน้ำสาธารณะ (Hummam) จากนี้จะต้องขนสัมภาระขึ้นเนินเขาลูกย่อมๆ ไปด้วยตัวเอง เพราะถนนปูหินนี้สร้างขึ้นพร้อมหมู่บ้านในสมัยออตโตมัน ในตอนนั้นยังใช้สัตว์ต่าง อย่างม้า ลา ล่อ กันอยู่เลย ถนนจึงค่อนข้างแคบ
โรงอาบน้ำสาธารณะประจำเมือง อายุกว่า ๔๐๐ ปีแล้ว ภายในเป็นหินอ่อน แยกสัดส่วนใช้งานชาย-หญิง ชัดเจน
กาลเวลาล่วงผ่าน มีการสัญจรผ่านไปผ่านมาทำให้หินปูพื้นได้รับการขัดเกลาเหลี่ยมมุมเสียเงาวับ เวลาเดินจึงต้องระวังให้ดี ถ้าพลาดล้มล่ะก็ มีสิทธิกลิ้งเป็นลูกขนุนทีเดียว เพราะทางขึ้นโรงแรมค่อนข้างชันและหินค่อนข้างลื่น
โรงแรมที่พักในคืนนี้ส่วนล่างทำด้วยหิน และชั้นบนเป็นพื้นไม้กระดาน อายุกว่า ๕๐๐ ปีแล้ว แม่เจ้า! ยาวนานกว่าชีวิตกรุงศรีอยุธยาเสียอีก ฉันเผลออุทาน อดคิดในใจไม่ได้ว่าถ้าได้เลขเด็ดแบบไม่หวังอะไรมาก แค่ ๖๐ ล้าน ติดกันสัก ๓ งวดก็พอใจแล้ว
โรงแรมซึ่งเคยเป็นบ้านพักอาศัยแต่เดิม เดินทางผ่านกาลเวลามายาวนานจึงผ่านการซ่อมแซมเป็นระยะๆ และเนื่องจากความเก่าแก่แถมชั้นบนยังเป็นพื้นไม้ ทางโรงแรมจึงขอร้องว่าอย่าใช้กระเป๋าลาก แต่ให้แบ่งข้าวของเครื่องใช้ใส่กระเป๋าเล็กแล้วสะพายขึ้นไปจะขอบคุณมาก
เมื่อถอดรองเท้าแล้วเดินตามพรมคิลิม (kilim) ขึ้นไปยังชั้นบน ห้องนั่งเล่นริมแผงหน้าต่างไม่เพียงแต่น่ารัก ยังสร้างบรรยากาศอบอุ่นและผ่อนคลายด้วย ห้องที่ฉันพักมีบรรยากาศเหมือนเคยเป็นห้องครัวมาก่อน มีที่จุดเตาหุงต้ม และชั้นวางหม้อ ไหต่างๆ
ชาวซาฟรานโบลูเขาจะทำครัวไว้ชั้นบนตัวบ้านที่เป็นไม้ ในขณะที่เราคนไทยเห็นว่าแปลกและอันตราย แต่เจ้าถิ่นเขาให้เหตุผลว่าเพราะข้างล่างเป็นที่เลี้ยงสัตว์ แล้วอีกอย่างหากเกิดเพลิงไหม้ขึ้นมา สมัยก่อนไม่มีรถดับเพลิง กว่าจะช่วยกันดับได้คงวอดวายแล้ว แต่ถึงชั้นบนจะไหม้หมดก็ยังมีชั้นล่างให้พักอาศัยได้ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่เกิดจากการสั่งสมประสบการณ์
หลังเก็บข้าวของเรียบร้อย ยังมีเวลาเหลืออีกราว ๒ ชั่วโมง จึงจะถึงมื้อเย็น การไปเดินเล่นชมเมืองจึงเป็นทางเลือกที่ไม่เลว ถนนหนทางในเมืองซาฟรานโบลูสามารถเดินทะลุทะลวงถึงกันได้โดยไม่ต้องกลัวหลง เพราะถึงหลงก็ให้เดินต่อไปอีกสักหน่อยก็สามารถกลับมาที่ศูนย์กลางของเมืองได้เอง
ทางเดินในเมืองบ้างลาดลง บ้างขึ้นเนิน ล้วนปูด้วยหิน ทำให้อดนึกถึงยุคเฟื่องฟูไม่ได้ว่า ในยามนั้นเสียงเกือกม้าต่างที่มาขนหญ้าฝรั่นคงกระทบหินจนดังก้องไปทั้งเมืองตลอดวันตลอดคืน มาบัดนี้บ้านเมืองกำลังฟื้นตัวจากโรคระบาดโควิด-๑๙ นักท่องเที่ยวยังโหรงเหรง ร้านค้าที่เปิดก็ยังบางตา
About the Author
