วิถีแม่ทา

พิธีกรรมสำคัญของชำวชุมชนแม่ทำที่ปฏิบัติสืบมาจนปัจจุบันคือ พิธีเลี้ยงผีขุนน้ำ ทุกวันแรม ๙ ค่ำ เดือน ๙ ของทุกปี ชาวบ้านจะมารวมตัวกันตรงบริเวณนี้เพื่อเลี้ยงผีขุนน้ำต่างๆ ซึ่งการประกอบพิธีกรรมต้องใช้หมู ๑ ตัว เหล้า ๑ ขวดและข้าวตอกดอกไม้

ป่าศักดิ์สิทธิ์
ความเชื่อของคนชนบทที่มักจะกลัวเรื่องความลี้ลับ สิ่งมหัศจรรย์ที่มองไม่เห็นมากกว่าความศักดิ์สิทธิ์ของกฎหมาย ปราชญ์ท้องถิ่นจึงนำความเชื่อเรื่องจิตวิญญาณผนวกกับวัฒนธรรมพื้นถิ่นเพื่อรักษาผืนแผ่นดินเช่นเดียวกับกรณีป่าต้นน้ำแม่ทาที่ถูกบุกรุกจนแทบจะเป็นป่าเสื่อมโทรม แต่ในที่สุดก็สามารถพลิกฟื้นผืนป่าให้กลับมาอุดมสมบูรณ์ได้ด้วยความช่วยเหลือจากผีแม่บอน ที่ต้นน้ำแม่บอนและต้นน้ำแม่ทา พื้นที่ในป่าลึกซึ่งผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านขอไว้ไม่ให้เข้าไปตัดไม้ทำลายป่า

พิธีกรรมสำคัญของชาวชุมชนแม่ทาที่ปฏิบัติสืบมาจนปัจจุบันคือ พิธีเลี้ยงผีขุนน้ำ ทุกวันแรม ๙ ค่ำ เดือน ๙ ของทุกปี ชาวบ้านจะมารวมตัวกันตรงบริเวณนี้เพื่อเลี้ยงผีขุนน้ำต่างๆ ซึ่งการประกอบพิธีกรรมต้องใช้หมู ๑ ตัวเหล้า ๑ ขวด และข้าวตอกดอกไม้ เมื่อถวายของเซ่นไหว้แล้ว ก็อธิษฐานต่อผีต้นน้ำให้น้ำไหลตลอดปี เพียงพอต่อการเพาะปลูก ขอให้ฝนตกตามฤดูกาล

ระหว่างรอธูปไหม้หมด จะมีกิจกรรมหลายอย่างให้ร่วมแรงร่วมใจเช่น การทำฝายชะลอน้ำ ปลูกต้นไม้ให้ข้อมูลเรื่องการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและการใช้น้ำกฎระเบียบการแบ่งน้ำเข้าที่นา และวางแผนการจัดการหากเกิดปัญหาต่างๆ ซึ่งพิธีกรรมเหล่านี้ก็สามารถสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม และเห็นคุณค่าของผืนป่าและต้นน้ำอีกด้วย เมื่อมีความรัก ความเชื่อก็ก่อเกิดความหวงแหน พื้นที่พิธีกรรมเลี้ยงผีขุนน้ำในลำแม่บอนจึงเกิดเป็นพื้นที่ป่าอุดมสมบูรณ์มีน้ำไหลตลอดปีและขยายมาสู่ป่าห้วยน้ำขุ่น ป่าห้วยแม่ปงกา และป่าแม่เลาะ กลายเป็นผีสี่ตนที่คุ้มครองแม่ทาไว้