นิตยสารอนุรักษ์ ฉบับที่ 8
เรื่อง/ภาพ: นิรมล เมธีสุวกุล

ความคิดแรกคือ อยากมีบ้านกลางสวน ปลูกต้นไม้ ปลูกผัก และได้มาพักผ่อนในวันหยุด เป็นบ้านที่สร้างเมื่ออยู่ร่วมกันของครอบครัวขนาดกลางๆ ของเรา ตั้งใจจะให้เป็นบ้านที่รบกวนธรรมชาติน้อยที่สุดและอยู่สบายท่ามกลางอากาศดีที่เชียงราย ที่ดินเก่าผืนนี้อยู่ขอบหมู่บ้านไม่โดดเดี่ยวมากนักและไม่ขวักไขว่จนอึดอัด ไหล่เนินเตี้ยๆ ลาดลงไปสู่ท้องนา ทำให้เห็นท้องฟ้าทิศตะวันออก แสงอรุณฉาบทาไปทั่วทำให้งดงามด้วยแสงอ่อนโยนทุกวันไม่เคยซ้ำกัน
ช่วงที่ตัตสินใจสร้างบ้านนั้นมีเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่จังหวัดเชียงราย ศูนย์กลางอยู่บริเวณจุดบรรจบกันของการแบ่งพื้นที่มหาดไทย คือศูนย์กลางอยู่บริเวณไม่ไกลกันเป็นชายขอบของอำเภอแม่สรวย แม่ลาว และอำเภอพาน หย่อมย่านนั้นอาจจะเรียกใต้ว่าเป็นพื้นที่เชียงรายตอนล่าง อยู่บนรอยเลื่อนพะเยา ในขณะเตียวกัน เชียงรายตอนบนก็มีรอยเลื่อนแม่จัน รอยเลื่อนแม่จันจัดเป็นรอยเลื่อนมีพลังขนาดใหญ่ (ยาวมากกว่า ๑๐๐ กิโลเมตร) เคลื่อนตัวตามแนวระนาบแบบเหสื่อมซ้าย พาดผ่านตั้งแต่ อำเภอฝาง, อำเภอแม่จัน,อำเภอเชียงแสนเข้าไปยังประเทศลาว มีโอกาสเกิดแผ่นดินไหวเช่นกัน
บ้านสวนไม้ไผ่

หากมีเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่รอยเลื่อนแม่จัน โอกาสที่แผ่นเปลือกโลกบริเวณนี้จะเคลื่อนที่คือ จะขยับแบบเฉือนตะวันออกตะวันตก แม่จันตอนบนเฉือนขยับไปทิศตะวันตก ส่วนแม่จันตอนล่างเฉือนขยับไปทิศตะวันออก ทุกวันนี้กรมทรัพยากรธรณีระบุว่าแถบแม่อายแผ่นดินเคลื่อนปีละ ๐.๗๐ มิลลิเมตร
ที่ดินสร้างบ้านหลังนี้อยู่บริเวณเหนือรอยเลื่อนนี้เล็กน้อย!!
ณ วันนี้ ยังไม่มีวิทยาการทำนายแผ่นดินไหวล่วงหน้า มีแต่ไหวเมื่อไร ก็รายงานทันที นักธรณีวิทยาไม่สามารถบอกได้ว่ารอยเลื่อนแม่จันนั้น จะขยับตัวเคลื่อนไหวเมื่อใด บรรดาผู้อยู่อาศัยจึงควรเตรียมตัวเตรียมใจ อาจจะเกิดภัยพิบัติ หรืออาจจะไม่เกิดอะไรเลยในชั่วชีวิตของเรา?!

เมื่อสถานการณ์เป็นเช่นนี้ จึงคิดว่าบ้านที่จะสร้างควรคำนึงถึงการอยู่บนรอยเลื่อน ในขณะเดียวกันก็อยากใช้วัสดุพื้นบ้านท้องถิ่น เป็นมิตรกับสิ่งแวตล้อม มีความเป็นธรรมชาติ
แรกเริ่ม อยากสร้างบ้านแบบอ่าข่าประยุกต์ เพราะโดยส่วนตัวชอบบ้านแนวอ่าข่าและลัวะ ซึ่งเป็นเรือนยกพื้นสูงพอลอดใต้ถุนเรือนได้ มีบันไดไต่ขึ้นตัวบ้าน ซึ่งประกอบด้วยชานเรือนกว้างและตัวบ้านที่สมาชิกอยู่ร่วมภายใต้หลังคาเดียวกัน ที่เชียงรายมีชาวอ่าข่ามาก และครอบครัวเราก็คุ้นเคยกับบรรยากาศของเชียงราย ซึ่งเป็นสังคมชาวดอยและคนหลากหลายชาติพันธุ์มาตั้งแต่เด็ก
ประการที่สอง เมื่อตัดสินใจว่าจะสร้างบ้านที่ทำจากไม้ไผ่ ก็มองหาคนที่จะทำบ้านให้ จำได้ว่าวันหนึ่งนั่งดูเฟซบุ๊ก เห็นรูปบ้านไม้ไผ่ในเฟซบุ๊กของคุณนุสรา เตียงเกตุ แม่ครูแห่งโฮงเฮียน สืบสานภูมิปัญญาล้านนา และเป็นคนทำงานเกี่ยวกับผ้าทอล้านนา ซึ่งเราคุ้นเคยกันมาเกิน ๒๐ ปี ดูภาพแล้วรู้สึกสนใจหลังคาอาคารที่ทำจากไม้ฟากสับที่ปูแบบกึ่งอิสระ มีความโค้งพลิ้วสวยงาม รีบสอบถามไปยังคุณนุสราในบัดดล และทราบว่า คุณเดซา เตียงเกตุ (คุณสามี) เพิ่งทำโครงการรีสอร์ตที่เกาะลันตาเสร็จไม่นาน โดยก่อนหน้านั้นก็ไปสร้างรีสอร์ตและอาคารขนาดใหญ่ด้วยไม้ไผ่เอาไว้หลายแห่ง ตามดูเฟซบุ๊กชื่อ Bamboo family เห็นภาพอาคารที่น่าสนใจหลากหลาย จึงตัดสินใจ ทาบทามให้คุณเดชากับทีมงานมาสร้างบ้านไม้ไผ่ที่เชียงราย
โจทย์คือ บ้านไม้ไผ่ยกพื้น มีห้องนอนสองห้อง ครัว ห้องเก็บของ ห้องน้ำที่เป็น Universal สำหรับใช้ร่วมกันระหว่างผู้สูงอายุคือคุณแม่ และพวกเรามีพื้นที่ส่วนกลางสำหรับใช้ชีวิตร่วมกันในหมู่สมาชิกครอบครัว อยู่เย็นอยู่สบายและอยู่กับแผ่นดินไหวเชียงราย
ในช่วงเวลานั้น คุณเดชา เตียงเกตุพาทีมงานเยี่ยมเยือนพี่น้องที่กำลังเดือดร้อนบนรอยเลื่อนพะเยาพร้อมกับดูงานที่เกี่ยวข้องกับความเสียหายในพื้นที่
“เราจะสร้างบ้าน พื้นที่กำลังมีปัญหาธรณีพิบัติในเชียงราย อ.แม่ลาว อ.พาน ไปสำรวจดูแล้วเสียหายมาก ปูนซีเมนต์ คอนกรีตเสริมเหล็กแตกร้าวพัง อาคารที่มีการต่อเติมขยายภายหลังพัง ในขณะที่บ้านที่สร้างจากวัสดุไม้เนื้อแข็งเสียหายน้อย ก็มาคิดว่า…ถ้าเราอยู่บนพื้นที่แผ่นดินไหวจะทำอย่างไร”