ไกลออกไปทางทิศตะวันตกของลุ่มน้ำสะแกกรัง ณ อำเภอบ้านไร่ จังหวัดอุทัยธานี ชนหลากเผ่าพันธุ์ลงหลักปักฐานอาศัยอยู่กันมาหลายชั่วอายุคน ภายใต้วัฒนธรรมของตน “ลาวครั่ง” คือหนึ่งในชาติพันธุ์โดดเด่น ที่ยังคงรักษาประเพณีวัฒนธรรมไว้ได้เหนียวแน่น โดยเฉพาะ “ผ้าทอ” ที่มีสีสัน ลวดลายดึงดูดสายตา จากแดนไกล สู่แดนสยาม เสียงฟืมไม้ในกี่ทอผ้ากระทบกันดังเป็นจังหวะสม่ำเสมอ แว่วออกมาจากโรงทอผ้าที่มีหญิงสาวต่างวัยกลุ่มใหญ่เข้ามาทอผ้าเป็นประจำทุกวัน บางกี่เป็นเส้นฝ้ายล้วน บางกี่เป็นฝ้ายแกมไหม หรือไหมล้วน นี่คือบรรยากาศที่เกิดขึ้นมาหลายสิบปี ณ “บ้านผาทั่ง” ตำบลห้วยแห้ง อำเภอบ้านไร่ […]

เมืองจะมีชีวิตได้ก็เพราะผู้อยู่อาศัยสร้างสรรค์ให้เกิดขึ้น สถาปัตยกรรมที่ก่อตัวด้วยความบรรจง กลายเป็นเอกลักษณ์ของแต่ละถิ่น สะท้อนวิถีวัฒนธรรม ความเชื่อ และประเพณีนิยมสืบต่อ “เมืองเก่าภูเก็ต” คือหนึ่งในนั้น เมืองที่มีสถาปัตยกรรมเป็นเอกลักษณ์ ตอบสนองการใช้ชีวิตของผู้คน ขณะเดียวกันก็งดงามด้วยศิลปะกรรมการออกแบบ และบอกเล่าร่องรอยของยุคล่าอาณานิคมตะวันตก ซึ่งแผ่เข้ามาในสยามเมื่อร้อยกว่าปีก่อนได้เป็นอย่างดี จังซีลอน ไข่มุกอันดามัน ภูเก็ต คือเกาะใหญ่ที่สุดของไทย รวมถึงเป็นความเมืองใหญ่ที่รุ่งเรืองเฟื่องฟูด้วยการค้า มีคนหลากเชื้อชาติเข้ามาอาศัยอยู่ร่วมกัน โดยเฉพาะชาวจีนโพ้นทะเลที่เข้ามาตั้งรกรากอยู่นับร้อยปีแล้ว ในอดีตภูเก็ตคือสวรรค์ของการทำเหมืองแร่ดีบุก เป็นที่รู้จักของนักเดินเรือระหว่างจีนกับอินเดีย ยุคที่ยุโรปเดินเรือมาค้าขายและแสวงหาอาณานิคมเรียกเกาะภูเก็ตว่า “จังซีลอน” (Jungceylon) […]

พอใกล้ปีใหม่หลายคนเริ่มมองหาสถานที่ไปทำบุญสักการะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้เกิดมงคลกับชีวิต แต่หากมีเวลาน้อยและไปเพียงที่เดียวจบครบ ก็ต้องยกให้ จังหวัดนครพนม ซึ่งมีพระธาตุประจำวันเกิดครบ ล้วนศักดิ์สิทธิ์และมีผู้ศรัทธาอยู่ทุกสารทิศ ส่วนการที่ว่าทำไมนครพนมจึงมีพระธาตุมากมายเช่นนี้ ก็เพราะเป็นไปตามตำนานล้านช้างและตำนานพระอุรังคธาตุ ที่คนโบราณเวลาสร้างบ้านสร้างเมือง จะอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุมาประดิษฐานไว้ ทุกหัวเมืองของนครพนมจึงมีพระธาตุซึ่งเทวดาปกปักรักษาอยู่ พระธาตุพนม พระธาตุประจำวันคนเกิดวันอาทิตย์และปีวอก นับเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองนครพนม รวมถึงผู้ศรัทธาชาวอีสานและคนลาวริมโขง สร้างขึ้นเมื่อต้นพุทธกาลประมาณปี พ.ศ. ๘ สมัยอาณาจักรศรีโคตรบูรรุ่งเรือง แสดงถึงความเฟื่องฟูทางพุทธศาสนามาแต่อดีต องค์พระธาตุได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์หลายครั้ง กระทั่งเมื่อวันที่ ๑๑ สิงหาคม พ.ศ. […]

             “จันทบุรี” จังหวัดชายทะเลตะวันออกในฝันของใครหลายคน เพราะเป็นดินแดนที่รุ่มรวยด้วยอาหาร วิถีชีวิต และวัฒนธรรม เสน่ห์อาหารเมืองจันท์เกิดจากความหลากหลายของวัตถุดิบและเครื่องปรุง ทำให้แต่ละเมนูมีเอกลักษณ์เฉพาะ แค่ฟังชื่อก็น้ำลายสอ ไม่อาจรีรอต้องตามไปชิมให้ถึงถิ่นถึงที่ ทั้งก๋วยเตี๋ยวหมูเลียง ก๋วยเตี๋ยวกั้ง น้ำพริกระกำกุ้งสด ข้าวระกำขยำปู มัสมั่นไก่ทุเรียน ยำมังคุด ฯลฯ ที่นี่คือสวรรค์ของนักชิมโดยแท้             ถ้าอยากรู้จักคนจันท์อย่างแท้จริง ก็ต้องลองลิ้มอาหารถิ่นสักครั้ง แต่ละเมนูล้วนสะท้อนวิถีชีวิต วิถีคิด วัฒนธรรม และวัตถุดิบตามธรรมชาติรอบกาย […]

เมื่อพูดถึงคำว่า “ท่องเที่ยว” ภาพที่เราเห็นคงจะเป็นการออกเดินทางไปเก็บเกี่ยวความสุขและประสบการณ์ใหม่ๆ ในวันพักผ่อนสบายๆ ได้ชื่นชมธรรมชาติสวยๆ ลิ้มรสอาหารอร่อย นอนในโรงแรมหรู หรือได้ขึ้นเครื่องบินเหินฟ้าสู่แหล่งท่องเที่ยวที่เราไม่เคยสัมผัส ทว่าในอีกมุมหนึ่ง “การท่องเที่ยว” ก็ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมเช่นกัน ตั้งแต่เราก้าวเท้าออกจากบ้านจนกลับเข้าบ้าน ล้วนส่งผลกระทบต่อธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม ทั้งทางตรงและทางอ้อม เทรนด์ใหม่ที่ทั่วโลกกำลังจับตาจึงต้องยกให้ “การท่องเที่ยวคาร์บอนต่ำ” (Low Carbon Tourism) ซึ่งถือเป็นการท่องเที่ยวอย่างมีความรับผิดชอบต่อโลกใบนี้ โลกของเราเป็นสิ่งมหัศจรรย์ เพราะเป็นที่อยู่อาศัยของสรรพชีวิตนับร้อยล้านชนิด แถมยังมีกระบวนการดูแลเยียวยาตัวเองให้อยู่ในภาวะสมดุลมาได้นับล้านปี ทว่าหลังจากยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม […]

“เมืองลับแล” ชื่อนี้หลายคนอาจเคยได้ยินในตำนานเกี่ยวกับเมืองลึกลับ ที่เข้าไปแล้วหาทางออกมาไม่ได้ หรือเป็นเมืองแม่ม่ายที่ผู้ชายเข้าไปแล้วจะไม่ได้กลับออกมา อะไรทำนองนี้ ในบางบริบท “เมืองลับแล” อาจเป็นเพียงนิทานเล่าขานปากต่อปาก ทว่าในภาคเหนือของไทย “เมืองลับแล” มีอยู่จริง เพราะเป็นอำเภอหนึ่งของอุตรดิตถ์ จังหวัดท่องเที่ยวซึ่งมีต้นสักใหญ่ที่สุดของไทย แถมยังมีทุเรียนลับแลอร่อยล้ำเลื่องชื่อ เสน่ห์เมืองลับแลในแง่ท่องเที่ยวจึงเด่นไม่แพ้ใคร แต่เมื่อเดินทางมาถึงอำเภอลับแลแล้ว หากไม่ได้ชื่นชม “ซิ่นตีนจกลับแล” ก็ถือว่าไปไม่ถึงกันเลยทีเดียว เมืองลับที่ไม่ลับ ลับแล เมื่อหลายร้อยปีก่อน ครั้งที่แถบล้านนายังอุดมด้วยธรรมชาติบริสุทธิ์ ถนนหนทางยังลำบากลำบน แถบอำเภอลับแลเป็นป่าดงพงไพรรกทึบยากจะเข้าถึง […]

“ไปดูหนังกัน” ถ้ามีเพื่อนชวนเราด้วยคำพูดนี้ ปัจจุบันก็อาจหมายถึงการไปดูภาพยนตร์ในโรงหนัง ดูทางโทรทัศน์หรือดูในแท็บเล็ตส่วนตัว แต่เชื่อหรือไม่ว่า คำว่า “ดูหนัง” เป็นคำโบราณที่ย้อนไปได้ถึงสมัยสุโขทัยและอยุธยาเลยทีเดียว เพราะ “หนัง” ในที่นี้หมายถึง “หนังใหญ่”ซึ่งเป็นมหรสพโบราณชั้นสูงแขนงหนึ่ง ที่ช่วยสร้างความบันเทิงให้คนโบราณ ในยุคที่บ้านเมืองยังไม่มีไฟฟ้าใช้และยังไม่มีเทคโนโลยีดิจิทัลเฉกเช่นปัจจุบัน คำว่าดูหนังจึงพูดกันติดปากมาในสังคมไทย ขณะที่การแสดง “หนังใหญ่”และการผลิต “ตัวหนัง” ค่อยๆ ลดน้อยถอยลง มหรสพแห่งแสงอันยิ่งใหญ่งดงามแขนงนี้จึงหาดูได้ยากยิ่ง ก่อกำเนิด เกิดหนังใหญ่ หนังใหญ่เป็นมหรสพโบราณ กล่าวกันว่ามีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย […]

วี๊ดๆ ปู้นๆ พร้อมเสียงระฆังทองเหลืองสั่นดังแก็งๆ แก็งๆ ตามมาด้วยเสียงล้อรถไฟเริ่มหมุนฉึกฉักๆ ผลักให้ขบวนรถไฟยาวเหยียดหนักนับร้อยตันแล่นไปข้างหน้า นี่คือเสียงแห่งอดีตที่ทุกวันนี้แทบไม่ได้ยินแล้ว เพราะเป็นเอกลักษณ์ของ “รถไฟโบราณ” โดยเฉพาะ “รถจักรไอน้ำ” ที่ไทยใช้กันมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ และทยอยปลดประจำการไปด้วยอายุที่มากโข ถูกแทนที่ด้วยรถไฟดีเซลรุ่นใหม่ซึ่งแล่นได้ไวกว่า ทว่ารถไฟโบราณก็ยังคงเป็นพาหนะสุดคลาสสิกที่อยู่ในใจใครหลายคน เพราะถือเป็นเครื่องจักรกลย้อนยุคที่ทรงคุณค่าน่าอนุรักษ์ไว้ ทั้งเรื่องราวความสำคัญในการขนส่ง เดินทาง และตัวรถเองก็มีดีไซน์สวยงามตามยุคสมัย รถไฟโบราณจึงมีความผูกพันกับคนไทยมาหลายชั่วอายุคนจนแยกกันไม่ออกเลย             การขนส่งด้วยระบบรางหรือรถไฟ กำเนิดขึ้นในสยามสมัยพระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ […]

เมื่อครั้งจอมพล ป. พิบูลสงครามประกาศล้างชาติ (สร้างชาติ) อันหมายถึงการ ทําให้ชาติไทยเป็นประเทศที่มีการกินดีอยู่ดีทั่วกัน จะสําเร็จได้ก็ด้วยการทํา ด้วย กําลังนานาชนิดของชาติและของประเทศไทย มีกําลังคน กําลังทรัพย์เป็นสิ่งสําคัญ ๒ อันดับแรก แต่กําลังคนเป็นสิ่งสําคัญกว่า เพราะกําลังคนเป็นรากแก้วสําคัญ ในการบันดาลกิจการใหญ่น้อยให้เกิดเป็นผล ให้มีอยู่กินดีขึ้นได้ในครั้งนั้น จอมพล ป. พิบูลสงคราม และพันโทหญิง ละเอียด พิบูลสงคราม จึงมอบหมายให้ กระทรวงการสาธารณสุขเล็งเห็นการสมรสเป็นสิ่งสําคัญในการสร้างชาติและ […]

“กระจกเกรียบ เป็นงานโบราณที่ใช้ความรู้ความสามารถทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ควบคู่กับภูมิปัญญาของคนรุ่นเก่า ก่อให้เกิดการอนุรักษ์ กระจกเกรียบถือเป็นงานศิลปกรรมแห่งยุครัตนโกสินทร์ที่เกือบจะสูญหายไปแล้ว แต่วันนี้ได้มาเห็นกระจกเกรียบที่ใช้ความรู้สมัยใหม่ ทำให้ยินดีว่ากระจกเกรียบอย่างโบราณฟื้นคืน อันจะเป็นประโยชน์ต่องานอนุรักษ์ การบูรณะราชภัณฑ์และโบราณสถานต่างๆ” พระราชดำรัสของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในงานวันนักประดิษฐ์แห่งชาติ ประจำปี ๒๕๖๖ กระจกเกรียบคืออะไร ต่างจากกระจกทั่วไปอย่างไร คนธรรมดาทั่วไปอาจไม่รู้ ทว่าในกรมช่างสิบหมู่ของสยามมีหมวดวิชาช่างหนึ่งเรียกว่า “การหุงกระจก” เพื่อใช้ในการประดับตกแต่งราชภัณฑ์ ตู้พระธรรม ธรรมาสน์ ฐานองค์พระพุทธรูป หัวโขน […]

นิตยสารอนุรักษ์ ฉบับที่ 60เรื่อง/ภาพ: ชาธร โชคภัทระ ในวันหยุดพักผ่อนของใครหลาย ๆ คน ชื่อจังหวัด “ตราด” อาจผุดขึ้นในแผนการเดินทางที่ปักหมุดหมายในฝัน ออกเรือไปเที่ยวทะเล ชื่นชมหาดทรายขาวน้ำทะเลใส ๆ ในหมู่เกาะกว่า ๖๖ เกาะ แถมยังมีชายฝั่งทะเลทอดยาวกว่า ๑๖๕ กิโลเมตร ไปจนสุดชายแดนไทย-กัมพูชา ที่บ้านหาดเล็ก อำเภอลองใหญ่ ทั้งเกาะช้าง เกาะหวาย […]

 “ไปสูดโอโซนชายทะเลกันเถอะ” เราคงเคยได้ยินคำพูดนี้จากใครบางคน ที่มักชวนกันไปหาที่สูดอากาศดีๆ โดยใช้คำว่า “โอโซน” แทนอากาศบริสุทธิ์ ช่วยให้ร่างกายจิตใจสดชื่นคืนพลัง แต่รู้หรือไม่ว่าจริงๆ แล้ว โอโซน (Ozone) คือก๊าซพิษชนิดหนึ่ง ซึ่งถ้าเราสูดโอโซนแบบเพียวๆ เข้าสู่ร่างกายก็อาจเสียชีวิตได้ อย่างไรก็ตาม ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนมีสองด้าน ในอีกทางหนึ่งก๊าซโอโซนก็มีคุณประโยชน์อเนกอนันต์ต่อสรรพชีวิตบนดาวเคราะห์โลกดวงนี้ คือการทำหน้าที่เป็นเกราะปกป้องรังสีอันตรายจากนอกโลกมิให้ผ่านชั้นบรรยากาศเข้ามาคร่าชีวิตเราได้ ก๊าซโอโซน มีสูตรทางเคมีคือ O3เพราะประกอบขึ้นด้วยก๊าซออกซิเจน (Oxygen) จำนวน ๓ อะตอม […]

         จากฉบับที่แล้วเราได้ทำความรู้จักกับ “อุทยานธรณี” หรือ Geopark ไปแล้ว ว่าเป็นแหล่งธรณีวิทยาพิเศษ แปลกตา หรือมีความสำคัญต่อการรักษาสมดุลนิเวศธรรมชาติ โดยมีการแบ่งอุทยานธรณีออกเป็น ๒ ประเภทคือ อุทยานธรณีโลก (Global Geopark) และอุทยานธรณีแห่งชาติ (National Geopark) ซึ่งปัจจุบันเมืองไทยเรามีอุทยานธรณีโลกอยู่ ๑ แห่งคือ “อุทยานธรณีโลกสตูล” และมี “อุทยานธรณีแห่งชาติ” อีก ๖ […]

เรื่อง/ภาพ: ชาธร โชคภัทระ ภูมิประเทศดึกดำบรรพ์สุดพิสดารในเมืองไทยที่องค์การยูเนสโก (UNESCO) คัดเลือกธรณีสัณฐานจัดเป็น “อุทยานธรณี” (Geopark) สำคัญทั่วโลก บ้านเรามีอุทยานธรณีโลกสตูล (Global Geopark) ขึ้นอันดับ ๑ ใน ๑๒๐ แห่งทั่วโลก ส่วนอุทยานธรณีแห่งชาติ (National Geopark) นั้นมี ๖ แห่งทั่วประเทศ โลก คือดาวเคราะห์สีน้ำเงินที่มีอายุกว่า […]