” เคยหมอบใกล้ได้กลิ่นสุคนธ์ตลบ
ละอองอบรสรื่นชื่นนาสา
สิ้นแผ่นดินสิ้นรสสุคนธรา
วาสนาเราก็สิ้นเหมือนกลิ่นสุคนธ์ ”
(นิราศภูเขาทอง โดย พระสุนทรโวหาร)
การใช้เครื่องสุคนธ์นิยมกันมาช้านานในสังคมสยาม โดยเฉพาะในราชสำนัก เครื่องหอมถือเป็นศาสตร์และศิลป์ชั้นสูง การใช้เครื่องหอมต่าง ๆ โดยเฉพาะน้ำมันหอมนั้นสืบทอดกันมานานหลายพันปี สันนิษฐานว่าเริ่มต้นใช้ในอียิปต์โดยชาวอียิปต์มักใช้การเผาพืชบางชนิดเพื่อให้ได้มาซึ่งกลิ่นหอมเพื่อเป็นการบูชาเทพเจ้าของพวกเขา เช่น การเผากำยานที่ได้จากพืชสกุลบอสเวลเลียเพื่อบูชาเทพพระอาทิตย์ กลิ่นมดยอบที่ได้จากพืชสกุลคอมมิฟอร่าเพื่อ บูชาเทพพระจันทร์ นอกจากนี้ชาวอียิปต์ยังใช้กลิ่นจากพืชพรรณธรรมชาติเพื่อความผ่อนคลาย นิยมใช้น้ำมันสกัดเพื่อใช้นวดผ่อนคลาย และผสมลงในอ่างสำหรับแช่ร่างกาย ต่อมาชาวกรีกได้นำการสกัดน้ำมันหอมระเหยจากพืช (Aromatic Oils) เพื่อนำมาใช้บำบัดรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ซึ่งมีบันทึกในตำราแพทย์โบราณของชาวกรีก
สุคันธบำบัด หรือ อโรมาเทราพี เป็นศาสตร์ในการใช้กลิ่นในการบำบัดโรคบางประการโดยเฉพาะโรคทางเดินหายใจ การใช้น้ำมันหอมระเหยจากธรรมชาติที่ได้จากการสกัดพืชธรรมชาติที่มีคุณสมบัติทางเคมี มีโอสถสารที่ช่วยรักษาโรคบางอย่างได้ โดยสกัดเอาน้ำมันหอมระเหยออกมาใช้ เพื่อการบำบัดและผ่อนคลายหลากหลายอาการจากโรคภัยไข้เจ็บและความเหนื่อยล้า นอกจากนี้น้ำมันหอมระเหยยังมีกลิ่นหอมที่ช่วยบรรเทาความตึงเคีรยดทำให้เกิดความผ่อนคลาย ลดความกระวนกระวายได้และยังสามารถลดการติดเชื้อต่าง ๆ และรักษาโรคผิวหนัง บางชนิดได้ไปจนถึงบรรเทาอาการภูมิแพ้ มีการใช้น้ำมันหอมระเหยในยุโรปมากว่าร้อยปี และมีการใช้ในการแพทย์แถบอุษาคเณย์มายาวนานหลายร้อยปี แต่ในขณะที่การแพทย์แบบตะวันตกโดยเฉพาะกรีซมีการ ใช้สุคนธบำบัดทางการแพทย์อย่างเป็นระบบ สำหรับปัจจุบันนิยมใช้สุคนธบำบัดร่วมกับการแพทย์ทางเลือกหรือการแพทย์แบบบูรณาการอื่นๆ ในการรักษาโรคต่าง ๆ โดยได้รับความนิยมสูงขึ้นมาก
ในด้านวิทยาศาสตร์ สุคันธบำบัด หรือ อโรมาเธอราพี เป็นศาสตร์แขนงหนึ่งของ Herbal Medicine ซึ่งเป็นการแพทย์ทางเลือก. การใช้น้ำมันหอมระเหย (Essential Oil) ที่ได้จากการสกัดพืชพรรณธรรมชาติ โดยการสกัดด้วยวิธีต่าง ๆ น้ำมันหอมของพืชเหล่านี้ มีคุณสมบัติในการรักษาโรคบางชนิดได้อย่างน่าอัศจรรย์ ส่วนของพืชที่ใช้ในการสกัดอาจจะเป็น ดอก ใบ เปลือก แก่น ยาง ผล หรือ เมล็ด ทว่าการสกัดนำ้มันหอมระเหยนั้นต้องใช้วัตถุดิบที่มาจากพืชจำนวนมากซึ่งจะได้น้ำมันหอมระเหยจำนวนน้อยส่งผลให้น้ำมันหอมระเหยบางชนิดมีราคาแพง ดังเช่นน้ำมันหอมกุหลาบบัลแกเรียที่มีราคาราว 150,000-200,000 ต่อลิตร ในภายหลังจึงมีการใช้กลิ่นสังเคราะห์เคมีเพื่อสร้างกลิ่นเลียนแบบ ถึงแม้จะมีกลิ่นที่ใกล้เคียงกันแต่น้ำมันหอมที่เกิดจากเคมีเหล่านี้ไม่มีคุณสมบัติของโอสถสาร อย่างไรก็ตามผู้ที่ต้องการผลบำบัดที่ได้ผลจำเป็นต้องใช้น้ำมันหอมระเหยจากพืชธรรมชาติเท่านั้น เพราะในด้านการออกฤทธิ์ ส่วนที่ช่วยการบำบัดฟื้นฟู คือร่างกายเราเอง แต่โมเลกุลเล็ก ๆ ในน้ำมันหอมระเหยเข้าสู่ประสาทรับรู้กลิ่นในโพรงจมูกเพื่อเข้าสู่สมองของเรา ซึ่งส่วนนี้อยู่ใกล้กับสมองมาก และทำให้เกิดปฏิกิริยาตอบสนองทางเภสัชวิทยาของร่างกายมนุษย์ และกระตุ้นกระบวนการทำงานของร่างกาย การปรุงน้ำมันหอมระเหยจึงเป็นศาสตร์ที่เก่าแก่ และควรค่าแก่การศึกษา เนื่องจากประเทศไทยเรามีพืชพรรณมากมายที่เปี่ยมด้วยคุณสมบัติที่ดีในการนำมาสกัดน้ำมันหอมระเหยเพื่อใช้ในการแพทย์ทางเลือกต่อไป
About the Author
